Bài chòi là gì mà lại trở thành một phần quan trọng trong văn hóa dân gian miền Trung Việt Nam, đặc biệt ở Hội An? Bài chòi đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Không chỉ mang tính giải trí, bài chòi còn kết hợp nghệ thuật diễn xướng, âm nhạc và đối đáp đặc sắc. Trong bài viết dưới đây, cùng 79KING tìm hiểu rõ hơn về bài chòi và cách chơi bài chòi Hội An chi tiết để hiểu và tham gia trò chơi một cách trọn vẹn.
Bài chòi là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa văn hóa
Bài chòi là gì? Bài chòi là một trò chơi dân gian truyền thống xuất hiện từ thế kỷ 16–17, phổ biến ở các tỉnh miền Trung như Bình Định, Phú Yên, Quảng Nam, đặc biệt là tại phố cổ Hội An. Trò chơi thường được tổ chức vào dịp Tết Nguyên Đán hoặc các lễ hội lớn, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.
Tên gọi “bài chòi” xuất phát từ hai yếu tố chính: “bài” là quân bài dùng trong trò chơi, và “chòi” là những căn chòi tre dựng lên để người chơi ngồi. Khi kết hợp, bài chòi không chỉ đơn thuần là đánh bài mà còn là sân khấu trình diễn âm nhạc dân gian sống động với nhân vật chính là anh Hiệu, chị Hiệu.
Bộ bài chòi gồm 30 quân, chia làm 3 pho: Văn – Sách – Vạn. Mỗi pho có 10 quân, kèm theo 3 lá bài lẻ (lá tử cẳng, lá cửu điều, lá ông ầm). Các quân bài thường được vẽ tay, in thủ công, mang đậm chất dân gian. Kích thước lớn nên dễ nhận diện khi hô bài.
Xem thêm : Cách Chơi Bài Catte
Cách chơi bài chòi Hội An – Luật chơi đơn giản và đầy vui nhộn
Sau khi đã hiểu bài chòi là gì, việc nắm được cách chơi bài chòi Hội An sẽ giúp bạn dễ dàng nhập cuộc khi tham gia lễ hội hoặc trải nghiệm văn hóa địa phương.
Chuẩn bị sân chơi
- Chòi cái: Là chòi trung tâm, nơi anh Hiệu, chị Hiệu đứng để điều hành và hô bài.
- Chòi con: Là nơi người chơi ngồi, xung quanh chòi cái, thường có từ 5 đến 10 chòi.
- Bộ bài chòi: Gồm 30 lá bài được chia đều vào các thẻ tre hoặc ống tre. Mỗi người chơi sẽ nhận được 3 thẻ bài ngẫu nhiên.
- Trống, mõ, cờ đuôi nheo: Dùng để báo hiệu khi có người trúng bài.
Luật chơi bài chòi Hội An
- Mở màn: Trò chơi bắt đầu bằng tiếng trống rộn ràng và lời xướng của anh/chị Hiệu. Đây là phần mở đầu vui nhộn và đầy nghệ thuật.
- Rút thẻ và hô bài: Người quản trò (anh/chị Hiệu) rút ngẫu nhiên từng thẻ trong ống thẻ. Mỗi thẻ tương ứng với 1 quân bài. Khi rút ra, anh Hiệu sẽ hát một câu đối hoặc câu hô đặc biệt có lồng tên quân bài vào để người chơi đoán.
- Nghe và phản hồi: Nếu người chơi có quân bài trùng với quân đang được hô, họ sẽ gõ mõ hoặc ra dấu hiệu “có đây”. Họ sẽ được phát 1 lá cờ đuôi nheo tượng trưng cho 1 lần trúng.
- Chiến thắng: Người chơi nào thu được 3 cờ đuôi nheo đầu tiên sẽ hô “Tới!” và chiến thắng ván bài. Lúc này, tiếng mõ vang dài và trống hội rộn ràng báo hiệu kết thúc ván chơi.
Những lưu ý và kinh nghiệm chơi bài chòi hiệu quả
Hiểu rõ bài chòi là gì và cách chơi chỉ là bước đầu. Để tăng trải nghiệm và cơ hội chiến thắng, bạn nên lưu ý một vài kinh nghiệm sau:
1. Tập trung nghe kỹ lời hô
Nghệ thuật hô bài trong bài chòi rất độc đáo. Tên quân bài sẽ được ẩn chứa khéo léo trong câu hát dân gian. Người chơi phải thật tinh ý, tập trung cao độ để “bắt bài” kịp thời.
2. Biết các tên bài phổ biến
Một số quân bài phổ biến như: Nhứt nọc, Nhì nghèo, Tam quận, Tứ sách, Ngũ tiền, Lục cá, Thất đồng, Bát bầu, Cửu điều, Thập công. Nắm được các tên gọi này sẽ giúp bạn nhanh chóng nhận diện khi nghe hô.
3. Đừng vội vàng – giữ tâm lý thoải mái
Bài chòi là trò chơi mang tính cộng đồng, giải trí cao. Dù thắng hay thua, điều quan trọng nhất là tận hưởng không khí hội làng, lắng nghe âm nhạc dân gian và hòa mình vào văn hóa Việt.
Kết luận
Bài chòi là gì ? Đó là một trò chơi dân gian truyền thống của miền Trung, kết hợp giữa đánh bài, âm nhạc, diễn xướng và nghệ thuật dân gian. Cách chơi bài chòi Hội An khá đơn giản nhưng rất hấp dẫn và mang nhiều giá trị văn hóa. Với mỗi lượt bài, người chơi không chỉ được giải trí mà còn trải nghiệm một phần hồn cốt dân tộc qua từng lời hô, tiếng hát và trống hội.